Kwintylian i nauka w szkole



Kształcenie mówcy

Kwintylian (Marcus Fabius Quintilianus) był pochodzącym z Hiszpanii retorem i pedagogiem. Nauki pobierał w Rzymie, gdzie przez pewien czas pracował również jako adwokat. W 78 roku n.e., jako pierwszy nauczyciel retoryki otrzymał z nadania cesarza Wespazjana pensję ze skarbu państwa. Po dwudziestu latach nauczania napisał dzieło zatytułowane Kształcenie mówcy, w którym przedstawił jak według niego powinna wyglądać edukacja w szkole.

Rzymski retor uważał, iż pierwsza nauka pochodzi od rodziców, którzy powinni być jak najlepiej wykształceni. Ci rodzice, którzy - jak pisał - nie mieli szczęścia się uczyć, nie mogą zaniedbywać swoich pociech, lecz powinni zapewnić im wszelkie do tego środki – chociażby zatrudniając niańki, mówiące poprawnym językiem, aby dziecko od małego mogło chłonąć właściwe słownictwo i sposób wysławiania.

Kwintylian w swoich poglądach był krytyczny wobec pedagogów. Uważał, że powinni mieć należyte wykształcenie, a ze swoich braków muszą zdawać sobie sprawę. Niewłaściwie wykształcony nauczyciel ma często wielkie mniemanie o sobie - choć bywa, że ledwo co poznał podstawowe wiadomości. Często postępuje przy tym z uczniami despotycznie i nielitościwie. Stosując błędne metody wychowawcze, wywiera zły wpływ na charakter ucznia.

Strona tytułowa książki Institutio Oratoria z 1720 roku, przedstawiająca nauczającego Kwintyliana.

Autor Kształcenia mówcy, tak pisze na ten temat: Zbyt dobrze znam możliwości dziecka w każdym wieku, żebym uważał, iż należy od razu ostro nastawiać dzieci i wymagać od nich trudu. Bo tego właśnie trzeba będzie się w pierwszym rzędzie wystrzegać, aby nie znienawidził nauki ten, kto jej jeszcze nie umie kochać.

Kwintylian przedstawił również swoją teorię na temat szkoły publicznej. Twierdził, że program nauczania powinien być dostosowany odpowiednio do wieku dzieci. Podstawą prawidłowego funkcjonowania szkoły jest dobry nauczyciel, wykładający tematy na zmianę. Należy też robić przerwy między zajęciami oraz zadbać o wypoczynek podopiecznych.

Według Kwintyliana nauka dzieci w grupach jest bardziej efektywna niż prywatna edukacja pojedynczych uczniów. Trudno odmówić ponadczasowości jego myśli, kiedy pisał słowa: Trzeba też czasem, gdyby samo nie miało ochoty do tej nauki, uczyć razem z nim drugie dziecko, tak żeby mu zazdrościło, żeby z nim od czasu do czasu współzawodniczyło, a przy tym odnosiło wrażenie częstszego zwycięstwa ze swej strony.

Rzymski nauczyciel zwrócił też uwagę na jeszcze jedną, ważną sprawę. Mianowicie na to, że w szkołach młodzi ludzie budują między sobą relacje i zawierają przyjaźnie, które łączą ich często na całe życie.

GRAMMATICVS