Rzymska pobożność
W jaki sposób inne, starożytne ludy postrzegały podejście Rzymian do religii? Z ich punktu widzenia, antyczni Rzymianie byli ludźmi bardzo pobożnymi. Bogowie byli wszechobecni w ich sprawach codziennych i w każdym, nawet najmniejszym aspekcie życia. W swoich domach mieli bóstwa prywatne i domowe, poza nimi - kult państwowy i świątynie do oddawania czci i składania ofiar.
Rytuały były ściśle określone i nie mogło być mowy o jakiejkolwiek pomyłce w ich odprawianiu. Każda decyzja urzędowa poprzedzana była odprawianiem interpretowanych później wróżb: z lotu ptaków (auspicja), lub z wnętrzności zwierząt ofiarnych (haruspicja). Nagła błyskawica, czy inne niespodziewane zjawisko pogodowe mogło być odczytane jako wola bogów, zły lub dobry znak. Większość stanowisk kapłańskich obsadzano kandydującymi na nie obywatelami, którzy pełnili rolę podobną do urzędników.
Scena składania ofiary przed figurką bóstwa.
Rzymianie stosowali praktyczną zasadę wzajemności: do ut des, co znaczy: daję tobie, abyś dał mnie. Oznaczała ona pewien rodzaj umowy dwustronnej. Człowiek zobowiązywał się do oddawania czci i przestrzegania określonych rytuałów. W zamian za to, bóstwo miało wysłuchiwać i spełniać prośby swego wyznawcy.
Jeśli w obcych państwach czczono innych bogów, nie powodowało to sporów o to, który z nich jest ważniejszy i potężniejszy. Podczas działań wojennych Rzymianie uciekali się nawet do - można z przymrużeniem oka powiedzieć - przekupywania obcych bóstw. Była to swoista gościnność, która polegała na składaniu ofiar i modlitwach o opuszczenie przeciwnika i przejście na stronę rzymską.
Antycznych Rzymian cechowała tolerancja wobec obcych wierzeń. Dlatego też, w różnych okresach kulty pochodzące spoza Italii zdobywały ogromną popularność i duże grono wyznawców. Wszystko to prowadziło do daleko idących zmian w rzymskiej religii, aż po uznanie chrześcijaństwa za religię panującą w 381 roku przez cesarza Teodozjusza Wielkiego. Miała też ona pełnić rolę spoiwa łączącego rozległe imperium rzymskie.
Posąg Jowisza - najwyższego rzymskiego boga.
Niegdyś prześladowani chrześcijanie, sami stali się prześladowcami. Nowa religia nie była tolerancyjna dla wyznawców rzymskich kultów rodzimych. Nazwano ich poganami, od łacińskiego słowa paganus, które oznaczało człowieka mieszkającego na wsi. Chrześcijaństwo najszybciej znalazło podatny grunt w wielkich ośrodkach miejskich. W gminach wiejskich znacznie dłużej utrzymywały się tradycyjne kulty rzymskie.
Na zakończenie jeszcze jedna, bardzo ważna rzecz. Ludzie antyku nie znali wojen religijnych. Do czasu... kiedy w Europie zaczęto organizować wyprawy krzyżowe i walki zbrojne chrześcijan z muzułmanami o panowanie w Jerozolimie. Pierwsza krucjata wyruszyła w 1096 roku, a ostatnia - siódma w 1270. To jednak było już średniowiecze...
GRAMMATICVS