VAE VICTIS - Biada zwyciężonym

Rzymianie i Galowie

Czy rzymskie legiony zawsze zwyciężały? Nie zawsze. Historia zna bitwy, w których ponosiły klęskę, a także takie chwile - jak ta w roku 390 p.n.e., kiedy wojska Galów oblegały Rzym - serce imperium. 

Wtedy właśnie na Wzgórzu Kapitolińskim schroniła się garstka obrońców miasta. To, że najeźdźcom nie udało się go zdobyć, Rzymianie zawdzięczali... gęsiom. Nie szczekanie psów, lecz krzyki czujnych ptaków ostrzegły Rzymian przed nocną próbą zdobycia wzgórza.

W obozie Galów zaczęła szerzyć się zaraza, a obrońcy Kapitolu przymierali głodem. Zawarto wówczas ugodę, według której oblegający mieli odejść z miasta w zamian za okup w wysokości tysiąca funtów złota (około 327 kg). Jak podaje historyk Tytus Liwiusz, do haniebnego okupu Galowie dołożyli jeszcze jedną zniewagę... 

Przynieśli bowiem do odważania złota ciężarki o większej masie niż być powinny. Rzymski trybun zaprotestował wobec takiemu działaniu. Zuchwały Brennus - wódz Galów dorzucił na szalę wagi jeszcze swój miecz, po czym powiedział: Biada zwyciężonym! VAE VICTIS - słowa te, jako sentencja łacińska są znane i używane do dziś. 

Historia upokarzającego okupu potoczyła się jednak dalej w niespodziewany sposób, ponieważ nie został on wypłacony Galom, jak mogłoby się wydawać. 

W ostatniej chwili do Rzymu nadciągnął wraz z armią Kamillus - odwołany z wygnania wódz. Obrano go dyktatorem [więcej TUTAJ], co unieważniało wcześniejsze ustalenia z Galami. Kiedy zobaczył złoto i wagę,  Kamillus powiedział: Nie złotem, lecz żelazem zostanie odzyskana ojczyzna. Powstało zamieszanie i doszło do walk w mieście.

Ostatecznie - jak podaje Liwiusz, Rzymianie rozgromili najeźdźców w bitwie stoczonej kilkanaście kilometrów od obleganego jeszcze niedawno miasta, przy drodze prowadzącej do Praeneste. Marek Furiusz Kamillus został okrzyknięty drugim Romulusem - drugim założycielem Rzymu.

Od tamtej pory mieszkańcy Italii długo pamiętali i opowiadali ku przestrodze historię najazdu walecznych Galów i zdobyciu przez nich serca rzymskiego imperium.

GRAMMATICVS