Mitraizm - religia Rzymu

Z Persji do Rzymu

Wizerunek Mitry - zrodzonego ze skały, pochodzącego z Persji bóstwa solarnego, zabijającego byka - symbol niszczącej siły. Przedstawiana na wielu rzeźbach scena nosi nazwę tauroktonia. Złożenie byka w ofierze miało jasną intencję - odnowienie świata. Nie zachowały się zapiski dotyczące tej religii, cała wiedza oraz interpretacja polega jedynie na pozostawionych rzeźbach i malowidłach.

Jednym z przedstawień złożenia ofiary z byka jest marmurowy posąg, znajdujący się w Muzeum Antycznej Ostii. Brakujące ostrze noża trzymanego przez Mitrę było najprawdopodobniej metalowe. Młodzieniec nie ma również czapki frygijskiej, w której zawsze przedstawiali go Rzymianie. Posąg znajdował się pierwotnie w mitreum - świątyni podobnej do skalnej groty, znajdującej się pod ziemią. 

Uszkodzony posąg Mitry z muzeum antycznej Ostii.

Tam zbierali się mężczyźni, bo tylko oni mogli uczestniczyć w misteriach i przechodzić przez kolejne z siedmiu stopni wtajemniczenia. Nazywali siebie syndexioi - zjednoczeni uściskiem dłoni. Samo dołączenie do grona wyznawców nie było sprawą prostą, gdyż mogło się stać tylko dzięki poręczeniu innej osoby uczestniczącej w obrzędach, a do tego za opłatą. Stąd też można mówić o pewnej elitarności rzymskiego kultu Mitry.

Jak widać, starożytni Rzymianie byli otwarci na obce kulty i nie ograniczali się jedynie do bóstw rodzimych, czy odpowiedników bogów greckich. Na podatny grunt trafiały tutaj inni bogowie i religie, jak choćby frygijska Kybele - Wielka Matka Bogów, egipska Izyda, aż po pochodzące z Judei chrześcijaństwo, krzewione na terenach rzymskiego imperium przez Pawła z Tarsu.

Mitra z berlińskiego Neues Museum. Tauroktonia ukazuje moment, kiedy Mitra wbija nóż w szyję byka, spływającą zeń krew spija pies i wąż, a jądra ofiary atakuje skorpion. 

Kult Mitry - wojowniczego boga, zaczął szerzyć się w Rzymie od I wieku n.e. za sprawą żołnierzy służących w legionach przy granicach z Persją. Do rzymskiego, państwowego kanonu religijnego, mitraizm został włączony w III wieku n.e. Jego wyznawcami byli rzymscy cesarze: Kommodus i Aurelian, a także sprzyjający chrześcijaństwu Konstantyn I Wielki.

Pod względem popularności wśród Rzymian, mitraizm określany był jako rywal chrześcijaństwa. Kiedy jednak cesarz Teodozjusz I w roku 381 ogłosił edykt uznający chrześcijaństwo za religię panującą, niedługo potem pod groźbą kary śmierci zakazał praktykowania innych kultów, w tym również mitraizmu. Religia ta zaczęła zanikać, jej wyznawcy padli ofiarą chrześcijańskich prześladowań, a miejsca kultu - mitrea zostały porzucone. 

Obok Mitry stoi Kautes i Kautopates. Pierwszy ma uniesioną, a drugi opuszczoną pochodnię - symbol wschodzącego i zachodzącego słońca. Dodatkowym zwierzęciem jest tutaj kruk. Eksponat Muzeum Narodowego w Warszawie.

Na ich miejscu powstały nowe świątynie, wzniesione przez chrześcijan. Doskonałym przykładem jest tutaj powstała w IV wieku Bazylika św. Klemensa w Rzymie, upamiętniająca męczeńską śmierć jej patrona. Podziemia bazyliki, jeszcze w III wieku były miejscem misteriów i rytualnych posiłków, w których uczestniczyli wyznawcy rzymskiego boga słońca - Mitry.

Więcej informacji o rzymskich bóstwach solarnych znajdziesz TUTAJ.

GRAMMATICVS